Regelmatig hoor ik iemand iets zeggen als “ik word leeg getrokken”, of “ik word naar beneden gehaald”, of “<die ander> heeft mij dat aangedaan”. Ik neem aan dat je zelf ook nog wel wat varianten van dit soort woorden kent. Wat ze gemeenschappelijk hebben is, dat ze over grenzen gaan, of beter gezegd, ze gaan over grenzeloosheid.
Het verhaal zegt zoiets als: Iemand anders ging over mijn grenzen heen en deed, of nam, wat ik niet wilde. Het is een bekend verhaal van de pester of ‘narcist’ die iemands levenskwaliteit flink omlaag haalde. Het verhaal van een machtige boosdoener en een machteloze die daar niets tegen kon doen. Voor mij is dit verhaal echter incompleet. Was je echt zo machteloos? Was er echt geen eigen aandeel?
Het is een feit dat we er zelf bij de gebeurtenis waren, anders kon een ander ‘ons dit niet aandoen’. Het is natuurlijk gemakkelijker om met een beschuldigende vinger naar een ander te wijzen, want wat zouden we eerlijk moeten erkennen, als die ander minder dan schuld aan alles had?
Je grootste verwarring
Hadden wij echt geen eigen aandeel in deze situatie? Hadden we echt geen keuze, of was het slechts dat we de consequenties van een andere keuze niet wilden nemen?
Hadden we misschien last van schuldgevoel en presenteerden we onszelf dan liever als slachtoffer, zodat we sympathie kregen? Maar wat doet dat met ons vervolgens? Wie zijn we daardoor geworden?
Is er een ander verhaal mogelijk waarin we een andere uitkomst zouden hebben? Ik hoop van wel. Denken dat je machteloos bent en onschuldig, is wellicht je grootste verwarring. Opgeven van deze verwarring lijkt je iets belangrijks te kosten, maar dat is slechts een angst en het levert je uiteindelijk veel meer op.
Grenzen en grenzeloosheid
Word je ervan bewust dat jij je eigen grenzen bepaald, maar ook dat het nog belangrijker is dat je ze erkend, herkend en vooral ze aangeeft!
Een vaak gehoorde verontschuldiging is, “Ja maar ik ben zo hooggevoelig”, of “ik ben te lief, te aardig en te zacht”. Dat neemt niet weg dat je wel kunt leren je grenzen aan te geven. Blijf in je eigen schoenen staan, laat je er niet uitduwen.
Dit voorkomt dat een ander er overheen zal gaan, want dat gebeurt alleen maar als jij dat toe laat. Dus anders gezegd, welk gedrag accepteer jij in je eigen aanwezigheid. Dit heeft veel te maken met de persoon die jij bent.
Ook je achtergrond en cultuur waarin je leeft speelt een grote rol. Ons werd vroeger veelal geleerd je dienstbaar op te stellen. Dat is natuurlijk helemaal prima, maar niet ten koste van jezelf.
Je grootste valkuil is je zelfbeeld. Als jij weet dat je het waard bent een fijn leven te hebben, je goed en zelfs gelukkig te voelen, dan sta je daarmee sterker in je schoenen.
Jezelf en de ander helpen
Een veel gehoorde angst is, dat als je eenmaal je grenzen gaat aangeven, de ander weg eens weg zou kunnen gaan, en of dat ze wel eens heel erg boos op je kunnen worden. Vraag je zelf dan eens af, of je zo iemand wel in je leven wilt. Want respect hebben voor elkaar is erg belangrijk.
Let daarom ook op dat je niet (ongewild) over de grens van de ander gaat. Denk niet voor een ander en zeg zelf eens wat vaker nee. Want ook een nee horen, is voor een ander een middel om te groeien. Daarmee help je dus jezelf, en de ander.
Natuurlijk is je grens bepalen niet iets eenmaligs. Dit blijf je je leven lang doen, want er zullen altijd momenten en mensen op je pad blijven komen, die je daarin uitdagen.
Regelmatig kan je een workshop bijwonen, met als thema “Grenzen voor HSPers”. Schrijf je nu in voor de nieuwsbrief en blijf op de hoogte!
Heb je na het lezen van dit artikel behoefte aan een consult, dan klik je hier of klik hier voor familieopstellingen…Ik help je graag verder.
N.b. Uiteraard is deze tekst voor jou bedoeld, een volwassen persoon en niet voor kinderen. Wanneer je nog zo jong bent, en nare gebeurtenissen overkomen je, heb je nog geen weet van grenzen. Die leer je gaandeweg.
Laat van je horen!
Jouw ervaring is belangrijk voor ons. Schrijf je reactie hieronder en deel je vragen en gedachten over dit onderwerp.
Hei Tineke
Het lijkt me ook, grenzen durven stellen aan je eigen voorwaardelijkheid, waarom vindt je het moeilijk,
welke voordelen haal je er zelf uit (ik denk hier b.v. aan ouders met een junk volwassenen kind die ze financieel blijven helpen)
Hoi Marie, dat zijn inderdaad vragen die men aan zichzelf kan stellen om erachter te komen welk gedrag ze in stand willen houden. Welke lessen zijn er te leren, voor onszelf, voor een ander. Dankjewel voor je toevoeging.
Een mooi artikel ..
Met het aangeven van grenzen maak je een begin om je te ontworstelen aan de macht van de narcist(e)…
Het probleem is dat de narcist(e) dit niet accepteert.
Veel mensen ‘slachtoffers’ van narcisten met een narcistische persoonlijkheidsstoornis kunnen deze interactie stoppen wanneer ze de banden met de narcist(e) beëindigen. Een andere keuze is er meestal niet.
Wanneer de narcist(e) je partner, je zoon, of je vader, broer, of moeder is, dan heb je een groot probleem.
Hallo Hans,
Tineke heeft me gevraagd te reageren omdat ik veel mensen weet te helpen in dit soort thema’s. Ik doe dat onder andere in de vorm van de familieopstellingen die je ook op deze website vindt. Gegeven je antwoord zou ook jij daar nog waarde kunnen vinden.
We leren in familieopstellingen ook veel over dader-slachtoffer dynamiek. Dat blijkt veel gevarieerder dan je misschien denkt en de betekenis van gedrag is ook lang niet altijd wat het lijkt. We komen daar heel menselijke verhalen en uitdagingen tegen.
Het aangeven van grenzen is veel minder belangrijk dan je zou denken. Aangeven van grenzen wordt meestal gedaan vanuit een positie van onmacht en onvermogen en het is dan maar de vraag of aangeven genoeg is en of het zelfs de grens die je aangeeft echt een grens is waar jij over gaat. Als je zelf in verwarring bent over grenzen, dan is ook de grens die je aangeeft verward.
Grenzen aangeven, wanneer je het toch al moeilijk hebt, brengt je in toenemende mate in een afhankelijke positie. Dan is het aan de ander om te bepalen of die rekening met je wilt houden, of niet, en waarschijnlijk ben je dan niet meer helder in je analyse en communicatie.
Anderen zullen zich ook niet graag laten begrenzen. Een ander is niet verantwoordelijk voor jouw emoties, behoeften en keuzen, en hoeft ook geen rekening met je te houden. Die heeft zijn eigen behoeften en grenzen.
Toch hebben we het over grenzen aangeven als we tegen een ander zeggen dat die een grens overschrijdt door iets te doen wat we niet prettig vinden, of wat ongunstig voor ons uitpakt. We kunnen dan zelfs boos worden om kracht in ons aangeven te brengen. Niet handig, maar dat zijn we ook niet altijd.
Wat te doen, met grenzen, als we vinden dat iemand ons niet mag omschrijven met bepaalde ongunstige woorden, of iets niet mag zeggen? Zijn dat echt grensoverschrijdingen, of zijn wij daarin grenzeloos en geven we dan blijk van onze dominante eisen naar onze omgeving?
Grenzen aangeven is eigenlijk zelden een probleem. Gebrek aan helderheid en gebrek aan grenzen zijn meestal het echte probleem. Als wij onszelf toestaan om grenzeloos te denken en voelen, dan worden ook onze uitingen naar anderen grenzeloos en onredelijk. Is dat een probleem van grenzen aangeven? Nee.
Het label narcist gebruik ik eigenlijk nooit in mijn praktijk, want ik heb het nog als nooit helpend ervaren om iemand zo te noemen. Mijn cliënten leggen het woord regelmatig voor, maar er ligt daar geen oplossing, dus speel ik dat spel niet mee.
Ik snap de uitdaging voor slachtoffers in het algemeen en dat staat los van het thema narcisme. Gebrek aan verantwoordelijkheid, gebrek aan bereidheid om schuld te dragen en gebrek aan stevigheid en weerbaarheid aan de slachtofferkant zijn veel belangrijkere thema’s. Er is teveel verwarring over het thema narcisme en hsp en wat daar nodig is.
Slachtoffer zijn veronderstelt een absoluut gebrek aan keuze en dat is meestal niet aan de orde. Dat betekent niet dat wat er is gebeurd niet pijnlijk was en mogelijk een hoge prijs heeft gekost, maar dat zijn andere vragen. Ja, onmacht en onvermogen, maar dat leidt niet perse tot slachtofferschap, dat kan ook een pijnlijke ervaring zijn die naar leren leidt.
Ik ben in die zin niet mainstream en leg ook graag uit hoe een hsp gemakkelijk het etiket narcist kan verdienen, zeker in relatie tot een andere hsp. Het zijn echter maar woorden en het is veel interessanter om (los van de etiketten) te leren hoe we elkaar diepgaand kunnen ontmoeten.
Ik zal het verhaal hier dus niet verder uitwerken, maar misschien schrijf ik het nog eens op mijn eigen website.
Het valt me wel op dat wat je schrijft over slachtoffers en narcisten puur is benaderd vanuit een slachtoffer perspectief en weinig inzicht bevat over de andere kant. Mijn vermoeden is dat je de daderkant ook nog niet zo goed kent, in elk geval niet op een manier dat je je ermee kunt verhouden. Dat is een gemis als je wilt oordelen over dit soort situaties, want dan kan je maar een kant op.
Uiteindelijk kan je advies, op de kortere termijn, onvermijdelijk zijn, maar het houdt slachtoffers ook impotent in wat ze te leren hebben. Ons doel is om mensen te helpen om meer volwassen en vaardig te worden in hun leven. Een dergelijk doel stelt hoge eisen aan onze adviezen en uiteindelijk aan onszelf.
Als ons doel is om mensen te helpen naar een volwaardig bestaan waarin ze de mensenwereld aankunnen, dan schieten we met zo’n advies tekort als helpers. Terugtrekken en relaties verbreken is geen strategie voor leven. Het haalt slechts wat uitdagingen weg.
Vaardiger worden in emoties, contact, aanwezig zijn in je lichaam, stevigheid ontwikkelen, opgroeien naar innerlijke volwassenheid en meer van dat soort onderwerpen, bieden uiteindelijk veel meer antwoord. Maar grenzen leren kennen is een goed startpunt. Dus daar begin ik hier mee.
De realiteit is dat er gelukkig nog veel te leren is en misschien voor de hsp nog veel meer dan voor anderen. Leren is echter niet comfortabel, omdat het je een beetje oprekt in een terrein waarin je nog niet erg competent bent. Dat vraagt enige bereidheid en enige draagkracht, maar heeft daartegenover de potentie van waarde.
Ik laat het hier even bij. Kom gerust eens meedoen, dan kunnen we elkaar verder leren kennen. Het zou zomaar kunnen dat we nog wat cadeautjes voor elkaar hebben. Op zijn minst zal het een ervaring zijn.
Groetjes,
Hans
Hallo Tineke,
Ik begrijp jouw insteek over ‘over grenzen (laten) gaan’ en natuurlijk speelt degene die over zijn/haar grenzen laat gaan een mede bepalende rol daarin. Maarrrr…er bestaat ook nog zoiets als ’emotioneel onvermogen’. Dat is het stuk waar we in ons leven aan moeten werken en dat kan echt heel moeilijk zijn. Er kan een wereld aan blokkades liggen achter ‘niet voor jezelf opkomen’ en dus over de grenzen laten gaan. Ik weet het want het is voor mij een pittig hoofdstuk in mijn leven, waar ik niet zo 1, 2, 3 uitkom en waar ik toch echt aan werk.
Hallo Anita, bedankt voor je open reactie. Ik begrijp dat dit een onderwerp is waarin je flinke uitdagingen in bent tegengekomen en het is misschien al heel wat dat je die uitdagingen aangaat en er open over bent.
Als je zegt ’emotioneel onvermogen’, dan heb ik daar wel een gevoel bij. Grenzen zijn ook niet gemakkelijk. En soms is de reacties op grens-ontmoetingen zo heftig in jezelf dat je misschien bevriest of blokkeert en niet meer goed kan reageren. Misschien heb je het ook zelfs niet door, tot veel later. Dat is iets dat ook bij hooggevoeligheid hoort. Als je weinig grenzen hebt is het ook niet moeilijk voor anderen om er overheen te gaan.
Toch is het ook een vaardigheid, die je kunt leren en waar je succesvolle ervaringen in kunt opdoen. Wanneer je merkt dat het steeds beter gaat en je steeds meer van dat soort ervaringen hebt, dan groeit vanzelf ook je zelfvertrouwen.
Om te zorgen dat je vaardig wordt en dat je die successen gaat krijgen, kan hulp echter belangrijk zijn. Niet alleen als steun in de rug, maar vooral ook om je gedachten te helpen en je concrete manieren aan te leren (die anderen al vanzelf doen, maar voor jou nog niet gemakkelijk zijn)
Hier in mijn praktijk werken we regelmatig met dat soort thema’s. We doen dat in communicatie-workshops, familieopstellingen, maar ook het weekend in mei waar ik in het artikel naar verwijs. Misschien is het leuk om een keer mee te doen en het zelf te ervaren. Overweeg het maar.