Leven met zelfvertrouwen: 10 tips tegen vluchtgedrag

Misschien kom je ze wel eens tegen, mensen die als het spannend wordt opeens weg zijn. Sommigen vertrekken lijfelijk, anderen bevriezen, en weer anderen gaan in hun eigen gedachten en dromen weg. Ze kunnen er niet altijd iets aan doen, want opeens gaan de innerlijke noodklokken luiden en komt de overlevingsstand. Dat verschilt per persoon, en soms ziet vluchten er ook uit als vechten, vooral als de woede blind en onbeheerst is.

Ook in jouw leven zal je situaties tegenkomen waarin je dit soort overlevingspatronen hebt. Situaties die voor jou nood en gevaar betekenen, waardoor er iets gebeurt met je emoties en gedrag. we spreken dan van vluchtgedrag. Vluchten ofschoon effectief, is niet erg aantrekkelijk. Vaak schamen we ons een beetje voor onze vluchten omdat we vinden dat we moedig moeten zijn en beter overeind blijven. Maar soms is vluchten de beste reactie die we beschikbaar hebben, en dan is er niets mis mee.

Toen je nog klein was leefde je in reuzenland, en had nog niet de mogelijkheden die je nu hebt. In die tijd heb je geleerd dat je tegen die reuzenmacht vaak niet zinvol kon vechten, je was nog te klein. Nu je groter bent, is dat patroon op allerlei manieren nog aanwezig ook als je inmiddels heel andere reacties zou kunnen kiezen. Dat je niet voor die andere reacties kiest, komt doordat het hypnotische ankers zijn geworden, wat betekent dat je reacties vanuit een onbewuste herinnering volautomatisch worden afgespeeld. Daarom kan het zijn dat een volwassen en ervaren man of vrouw nog steeds gedragingen vertoond die horen bij een heel andere leeftijd, een periode waarin de veiligheid afhankelijk was van ouders.

Vluchtgedrag kan zowel op een actieve als passieve manier zichtbaar worden. Als ik naar mezelf kijk, dan weet ik dat ik in het verleden totaal ‘bevroor’. Dan werden alle gevoelens bij mij uitgeschakeld en onderging ik de situatie slechts zonder te reageren. De mogelijkheid om adequater te reageren of om anderen te begrenzen had ik toen niet.

Voorbeelden van vluchtgedrag

1. Het probleem ontkennen of ‘je kop in het zand steken’
2. Jezelf terugtrekken en energie opgeven, door bijvoorbeeld veelvuldig te slapen
3. Veel dagdromen, en “zweverig” worden. Niet in het hier en nu “aanwezig” zijn
4. Jezelf actief bezig houden: reizen, sporten, uitgaan, werk. Alles behalve stilstaan, denken en voelen
5. Ook vechten kan een vlucht zijn. Denk aan verbale en fysieke agressie, intimidatie, verbaal en non-verbaal geweld. Herrie maken en het onderwerp bepalen zodat je een verlies, tegenslag of angst niet hoeft te voelen.
6. Vasthouden aan rituelen, gewoonten, zoals het hoort, of vastklampen aan mensen of dingen.
7. Door te bevriezen ofwel freeze. Bevriezing is een staat waarin je minder tot niets voelt, innerlijk kalm bent (omdat je zenuwstelsel overvoert is en plat is gegaan) en je bewustzijn zich vernauwt. Prikkels komen dan niet meer binnen, en je bent niet meer in staat om actief te reageren. Het is een instinct-reactie dat bekend is van prooidieren die gevangen zijn. Bij mensen kan dat echter een vastzittend patroon worden, als de bevriezing niet goed ontlaad.
8. Flauwvallen of andere fysiologische reacties van extreme angst.

Is weglopen voor je angsten en problemen een oplossing? Jawel, in elk geval voor de directe dreiging. En vaak gaat de dreiging dan voorbij, maar het is niet de best denkbare reactie. Het doet geen recht aan volwassen mogelijkheden om grenzen te stellen en beschermen, en kan je in de weg zitten. Toch mag je ook dankbaar zijn want je hebt vele benarde situaties overleefd met dat patroon en het heeft je tot de mooie mens die je bent gemaakt.

Toch is de vraag hier: Zou je niet liever je angst of probleem oplossen en je kracht en wijsheid inzetten? Zou je misschien liever doelbewust en met zelfvertrouwen reageren? Als je dat wilt, probeer dan eens de onderstaande tips. Je bent immers nooit te oud om te leren.

Bedenk dat de overlevingspatronen volautomatisch optreden, en misschien niet zomaar willen veranderen. Iemand die stress oplost door veel te slapen heeft daarin dus niet altijd bewuste keuze. Soms is het automatisch patroon in hoge mate lichamelijk en zijn daarmee ook minder reactiemogelijkheden beschikbaar.

Wanneer je ontdekt dat het niet op eigen kracht lukt, heb je misschien wat meer nodig, en dan is professionele hulp soms een antwoord. Je kan dan bijvoorbeeld denken aan een goede coach of alternatief therapeut, familieopstellingen, gedragstherapie, lichaamsgerichte therapievormen of hypnose. Probeer het gewoon en kijk wat voor je werkt. Eventueel wil ik je ook helpen of adviseren hierin.

10 tips voor leven met zelfvertrouwen

1. Richt je aandacht op hoeveel beter je zal voelen als het probleem is opgelost. Doe meteen iets om je dichter bij dat doel te brengen.
2. Wat heeft je oude gedrag je geleerd? Welke mogelijkheden heb je nu, die een andere reactie mogelijk maakt? Wat zou je nu al kunnen doen om anders te reageren? Visualiseer jezelf terwijl je die mogelijkheid toepast, zie, hoor en voel wat je op dat moment zou zien, horen en voelen. Herhaal dat totdat het in je geest goed verloopt, en bedenk eventueel momenten dat je het al deed, of anderen die het voordeden. Als je helemaal tevreden bent met wat je in je geest hebt uitgevoerd, oefen dan in het echt tot het ook daar lukt.
3. Maak contact met het kleine kind in je (de herinnering aan het gepijnigde verleden in je), en zorg goed voor die kleine versie van jezelf. Wees een steunende ouder, en ga met dat kind mee in moeilijke ervaringen om het te steunen. Wat kan je het geven zodat het kan opgroeien met zelfvertrouwen?
4. Adem naar je buik in spannende momenten. Leg desnoods een hand op je bovenbuik of navel en adem in naar je hand. Bedenk dat inademen je kracht geeft en oplaad, terwijl uitademen je ontkracht en ontspant. Richt je op je inademing en laat je uitademing gewoon gebeuren om in een meer krachtige staat te komen. Adem bij voorkeur regelmatig (net zo lang in als uit).
5. Wees een mild ouder voor je angsten en onzekerheden. Bedenk dat het eng kan zijn om in nieuwe ervaringen te stappen, zeker als die ervaringen dreigend voor je zijn. Het is prima om jezelf daarin te verzorgen en beschermen. Als je hulp van buiten wilt om meer steun te hebben, zorg dan dat je die hulp er zelf bij haalt (en geef jezelf een schouderklopje voor dat je dat zelf hebt gedaan).
6. Wees tevreden met kleine verbeteringen, en kleine moedige pogingen, ongeacht de uitkomst. Beloon jezelf voor elke stap die je richting je doel hebt gemaakt, en wees nieuwsgierig naar wat de volgende stap je zal brengen. Hou oog voor je veiligheid, want als je een overlevingspatroon aanpakt is veiligheid je grootste vriend.
7. Probeer eens affirmaties met positieve woorden, zoals:
   – Ik sta moedig in mijn leven
   – Ik vertrouw op mijn volwassen kracht en mogelijkheden
   – Er is voldoende steun en kracht voor me
   – Ik kan dit leren
   – Ik stap vastberaden, en vol vertrouwen moedig mijn leven in
8. Loop dagelijks 30 tot 60 minuten om overtollige adrenaline kwijt te raken. Lichaamsbeweging verbetert ook je humeur
9. Gebruik een edelsteen zoals de Morganiet om je te steunen.
10. Wees bereid om hulp te vragen, wanneer dat beter werkt. Leren kan je vaak beter samen doen.

Deel je zelfvertrouwen

Ik ben benieuwd naar je ervaringen met deze tips, maar ook naar je eigen tips om met meer vertrouwen en kracht in je leven te staan. Fijn als je ze hier deelt!